Rus PF1 poloidal alan bobini, dünyanın ilk Uluslararası Termonükleer Deneysel Reaktörünün (ITER) inşa sahasına ulaştı. Bobin, Rusya’da geliştirilen ve üretilen en büyük ve gelecekteki kurulum için en önemli parçalardan birini teşkil ediyor.
PF1 poloidal alan bobini, 01 Kasım 2022’de St. Petersburg’daki SNSZ A.Ş’den yola çıkarak deniz yoluyla Fransa’nın Berre limanına teslim edildi. Buradan, çok ağır ve büyük boyutlu parçaların taşınması için tasarlanmış özel bir taşıma platformunda konvoy eşliğinde, ITER reaktörünün inşaat alanına teslim edildi.
Rusya Devlet Nükleer Enerji Kuruluşu Rosatom’un Genel Müdürü Aleksey Likhachev konuya ilişkin yaptığı açıklamada, teslim edilen reaktör parçasının önemine ve benzersizliğine dikkat çekerek şunları söyledi:
“PF1 bobininin geliştirilmesinde en başarılı Rus uzmanlar görev aldı. İleri teknolojiler, yöntemler ve üretim çözümlerine imza attılar. Bobinin tam ortasında, yerli işletmelerden oluşan ekip tarafından üretilen bir Rus süper iletkeni olduğunun özellikle altını çizmek isterim. ITER projesi, teknik anlamda en yakın uluslararası iş birliğinin canlı bir örneğidir. PF1 bobininin başarıyla tamamlanması ve reaktörün inşa edildiği sahaya teslim edilmesi Rusya’nın, ITER projesinin ve küresel termonükleer araştırmaların geçmişte, şimdi ve gelecekte ayrılmaz bir parçası olduğunu açıkça göstermektedir.”
ITER Organizasyonu Genel Müdürü Pietro Barabaschi de Rus meslektaşlarını kutlayarak, “Rusya’nın poloidal alan bobinini başarıyla üretmiş ve tedarik etmiş olmasından memnuniyet duyuyoruz. ITER için süper iletkenli mıknatıslar benzeri görülmemiş bir hassasiyet gerektiriyor. Mıknatısların Çin, Fransa, İtalya, Japonya, Rusya ve ABD olmak üzere altı ülkede üretilmesi ortak bir küresel bilgi birikiminin oluşmasına da yardımcı oldu” dedi.
9 metre çapa ve 200 ton ağırlığa sahip ITER reaktöründe plazmayı tutmaya yarayan manyetik sistemdeki poloidal alanın altı bobininden biri olan PF1 bobini, süper iletken teller ile sarılmış sekiz çift yassı tabanlı bobinden oluşan karmaşık bir ürün olma niteliği taşıyor.
Uluslararası ITER projesi kapsamında Rusya Federasyonu’nun sorumluluk alanında yer alan ve 25 sistemden biri olan PF1 bobini, kurulumda ilk plazmayı üretmek için gerekli parçalar arasında bulunuyor. Bobinin üretimi için en önemli teknolojiler ve ekipmanlar Rusya Devlet Nükleer Enerji Kuruluşu ROSATOM’un bünyesindeki Efremov Elektrofizik Ekipman Araştırma Enstitüsü’nde (NIIEFA) geliştirildi, doğrudan üretim ise Sredne-Nevsky Fabrikas’ında (SNSZ) yapıldı.
Sekiz çift yassı tabanlı bobinin ilki 2016’da sonuncusu ise 2019’da sarıldı. Mart 2021’de, mıknatıs üretiminin en zor ve sorumluluk gerektiren aşamalarından biri olan bobin sargısına vakum enjeksiyon yöntemiyle emdirme işlemi başarıyla tamamlandı. Mart 2022’de Rus bobini, ITER’e gönderilmeden önce pek çok onay testinden başarıyla geçti. Reaktörde ilk plazmanın elde edilmesi için PF1 bobininin yüksek derecede önem taşıması nedeniyle ITER Organizasyonu’nun gerekliliklerine uygun olarak, fabrika kabul testleri sırasında ürün birkaç onay aşamasına tabi tutuldu.
Rus Ajansı ITER ile Uluslararası ITER Organizasyonu arasında PF1 bobininin üretimi ve tedarikine ilişkin anlaşma 2011 yılında imzalandı. Söz konusu bobin, projeye dahil olan ülkelerce üretilen iki poloidal alan bobininden biri olma özelliği taşıyor. Diğer dört bobin, boyutlarının büyük olması nedeniyle doğrudan sahada monte edilecek.
